„Na Boże Narodzenie
Weseli się wszelkie stworzenie”
„Na Boże Narodzenie
Przybyło dnia na kurze stąpienie”
„Boże Narodzenie po lodzie
Wielkanoc po wodzie”

Boże Narodzenie świętowane jest od IV w. n.e. Wtedy to, a dokładnie w 354 roku pojawiła się pierwsza wzmianka o tym święcie w rzymskim kalendarzu liturgicznym. Cykl świąteczny Bożego Narodzenia otwiera Wigilia, najpiękniejszy i najbardziej magiczny dzień i wieczór w roku. Nazwa wigilia pochodzi od łacińskiego słowa „vigiliare” – czuwać i oznacza dni poprzedzające wszystkie ważniejsze święta. Od najdawniejszych czasów wigilia otwierała rok słoneczny przypadała, bowiem w porze zimowego przesilenia słońca, stąd magia tego dnia niezliczone tradycje, zwyczaje,wróżby i wierzenia z nią związane. Wierzono, więc że w noc wigilijną ziemia otwiera się i ukazuje ukryte w niej skarby, że w lesie zakwita paproć, a woda w studni zamienia się w wino, że dusze zmarłych opuszczają zaświaty i niewidzialne mogą nawiedzać domy. Należało, więc w wigilie zostawić resztki potraw i dodatkowe nakrycie przy stole. Wierzono, że zwierzęta domowe i leśne mogą rozmawiać ludzkim głosem wigilię należało wcześnie wstać, nie kłaść się w ciągu dnia, aby nie chorować, nie wolno było niczego pożyczać, kłócić się, wyrządzać sobie przykrości. Pod szczególnym nadzorem były dzieci, od których wymagano wzorowego zachowania, aby grzeczne były przez cały rok. Wróżono pogodę i urodzaj patrząc w niebo, gwiaździste- urodzajny rok, zamglone- rok wilgotny. Panny i kawalerowie wróżyli sobie z siana i słomy wyciąganego spod obrusa. Znany jest też zwyczaj chowania do portmonetki łuski z wigilijnego karpia, aby przez cały rok pełna była pieniędzy. Wigilia to przede wszystkim postna wieczerza, dzielenie się opłatkiem (wyłącznie polski obyczaj), śpiewanie kolęd i pasterka. Świat Bożego Narodzenia nie wyobrażamy sobie bez choinki i prezentów. Pierwsze choinki pojawiły się w Polsce dopiero w XIX w. i przywędrowały z Niemiec. Starszą ozdobą świąteczną znaną w Polsce południowej jest tzw. podłaźniczka.
                                                                 

Barbara Rzeczycka

Opracowano na podstawie B. Ogrodowska „Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne „