Nieznane wynalazki Fillipa de Girarda

Wszyscy wiemy, jak ogromne znaczenie dla rozwoju Zakładów Żyrardowskich miała osoba Filipa de Girarda. To właśnie od jego nazwiska pochodzi nazwa naszego miasta. Dzięki wynalezieniu przez niego maszyny do mechanicznego przędzenia lnu i jej zastosowaniu w nowo powstałej fabryce w Rudzie Guzowskiej, nasze miasto stało się znane w świecie.
Jego dorobek jako wynalazcy jest bardzo duży, a wiele z jego dzieł zostało wdrożonych do seryjnej produkcji. Poniżej prezentujemy spis wynalazków de Girarda według roku i miejsca ich powstania.

Francja

1791 -    kondensator elektryczny
1799 -     patent na turbinę poruszaną siłą fal morskich
1806 -     prezentacja wynalazków na wystawie w Paryżu
        lampa hydrostatyczna
        szkła matowe do lamp
        ulepszenie lunety achromatycznej przez skonstruowanie soczewki     wypełnionej płynem
1807 -     model ulepszonej machiny parowej o jednym cylindrze
1810 -    maszyna do przędzenia lnu
1811 -    zastosowanie przy rozciąganiu włókien lnianych kąpieli alkalicznej i ruchomych grzebyków
1813 -    model kartaczownicy parowej złożonej z sześciu luf karabinowych osadzonych na jednej lawecie

Austria

1818 -     zgrzebnica do pakuł
1818 -    roboty hydrauliczne związane z żeglugą na Dunaju
        stawidła samodziałające
        kotły rurowe do statków parowych na Dunaju
1820 -    czesarka mechaniczna

Królestwo polskie

1825 -    nowy system kół wodnych w maszynach poruszanych wodą
1825 -     ulepszenie pieców do przetapiania galma-nu, nowy kształt ognisk w pudlingarniach
1827 -     machina do rozwiązywania równań
1828 -     turbina wodna
1830 -     termometrograf do mierzenia temperatury powietrza
1833 -     nagrzewnica pieca hutniczego
1836/37-     prasa do wytłaczania soku buraczanego
        przyrząd do odparowywania syropów przy niskiej temperaturze
1840 -     meteorograf zapisujący zjawiska atmosferyczne
1841 -     tremolofon - nowy rodzaj fortepianu

Wykaz zastosowania wynalazków Filipa de Girard

* maszyna przędzalnicza znalazła zastosowanie w całej Europie
* maszyna do czesania lnu zastosowana w Żyrardowie, została sprowadzona do Anglii przez Evansa i do  Francji przez rodzinę wynalazcy
* maszyna do klepania i czyszczenia lnu używana była na Litwie
* trzy turbiny wodne zostały zainstalowane przez samego Girarda w Dowspudzie, pod Augustowem i w Sielpi
* projekt oszczędności opałowych w termicznym suszeniu soli warzonki w Ciechocinku (1834 r.)

Produkcja seryjna

*Firma szwajcarska Escher Wyss w Zurichu wyprodukowała pierwszą turbinę Girarda w 1870 r., a ich produkcję zakończyła w 1907 r.
* Fińska Firma Tampela wyprodukowała pierwszą turbinę Girarda w 1891 r.
* Firma J.M. Yoith w Heidenheim (Niemcy) rozpoczęła produkcję turbin Girarda w 1847 r.
* Dwie turbiny projektu Girarda pracują do tej pory w Polsce w Fabryce Tektury w Czańcu koło Żywca. Były uruchomione w 1880 r.
* Sześć maszyn do fabrykowania drzewców karabinowych zainstalowano w arsenale petersburskim.
* Lampy hydrostatyczne z matowymi szkłami. Upowszechniły się na dworze cesarskim we Francji, produkowane były w Belgii. Stanowiły wyposażenie wnętrz należących do cesarzowej Józefiny.
* Kocioł z rurami napełnionymi wodą zastosowany został na pierwszym statku parowym na Dunaju.
* Prasa do wytłaczania soku buraczanego oraz przyrząd do odparowywania syropów przy niskiej temperaturze zastosowano w Guzowie.
* Termometrograf - ustawiony w narożnej arkadzie Banku Polskiego, odnowiony w 1871 r. Wkrótce usunięty ze względu na niesprawność.
* Meteorograf zbudowany dla Obserwatorium Astro­nomicznego w Warszawie, nie był wykorzystany ze względu na skomplikowany i trudny do obsługi me­chanizm. W 1870 r. został rozebrany.
* Tremolofon przyrząd do podwyższania bądź obni­żania tonu fortepianu. Budowany był w fabryce Bu-cholza i Wilczka. W 1842 r. cztery tremolofony zo­stały zamówione przez namiestnika i cara Rosji. Na wystawie w Paryżu grał na nim Liszt. Nie cieszył się długim powodzeniem ze względu na ciągłe drżenie i jednostąjność tonu.

Tekst na podstawie:
1. Wybitne postacie Żyrardowa: Filip de Girard. 1775 – 1845, Żyrardów 2009; tekst; Jacek Grzonkowski, red.: Barbara Rzeczycka.