19 września był dniem wielu ciekawych wydarzeń kulturalnych w Muzeum. Jednym z nich była pierwsza publiczna prezentacja obrazu Józefa Rapackiego pt. "Nokturn". Dzieło malarza zostało zakupione dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Kolekcje" oraz dzięki dofinansowaniu Urzędu Miasta Żyrardowa i Geotermii Mazowieckiej. Darczyńcom serdecznie dziękujemy za wsparcie i możliwość poszerzenia zbioru prac Józefa Rapackiego.

Obraz można podziwiać w Galerii Obrazów Malarza Józefa Rapackiego w Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie

Józef Rapacki(1871 – 1929) pochodził ze słynnej rodziny aktorskiej. Urodził się 19 marca 1871 roku w Warszawie jako syn Wincentego Rapackiego i Józefiny z Hoffmanów. Wcześnie wykazał zainteresowanie malarstwem. Przez dwa lata uczęszczał do klasy rysunkowej Wojciecha Gersona i już wtedy ujawniły się jego zamiłowania do krajobrazu. Studia odbył w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u Floriana Cynka, Feliksa Szynalewskiego i Izydora Jabłońskiego. Pojawiły się u niego zainteresowania pejzażem miejskim i scenami rodzajowymi. W swoich pracach malarskich był realistą. Pobyt w Monachium przyswoił mu cechy tzw. szkoły monachijskiej; kolorystykę pełną brązów, szarości, ochry i stłumionych zieleni, jednak pod wpływem rozpowszechniającego się w ówczesnej Europie impresjonizmu wzbogacił swoją paletę o róże i fiolety. Wpływ na tematykę i barwę obrazów Józefa Rapackiego miały też niewątpliwie jego podróże do Włoch. Twórczość związana z okolicami Olszanki (koło Puszczy Mariańskiej), gdzie spędził niemal połowę swojego życia, odzwierciedlała jego własne naturalistyczne odczucie przyrody. Walory krajobrazowe i uzdrowiskowe tej małej miejscowości, przyciągały elitę intelektualną, poszukującą zarówno motywów twórczych, jak i wypoczynku. Wśród niej, Józef Rapacki od 1907 r. prowadził życie rodzinne, towarzyskie i twórcze; uzyskał sobie miano malarza brzóz i liliowych wrzosów, jakie nadała mu Pia Górska z Woli Pękoszewskiej.

Umiłowanie natury, wrażliwość na pełen uroku mazowiecki pejzaż, to główny rys w twórczości malarskiej Józefa Rapackiego. Był bardzo płodnym malarzem, uprawiał malarstwo olejne, akwarele, rysunek i litografię. Pracował też jako ilustrator w czasopismach: „Tygodnik Ilustrowany”, „Wędrowiec”, „Wieś i Dwór”, „Świat” i innych. Ilustrował także utwory literackie Marii Konopnickiej i Władysława Orkana. Zostawił bardzo ciekawy zestaw litografii Z dawnej i niedawnej Warszawy wydany drukiem ok. 1915 r., który przedstawia malownicze postaci ginących zawodów. Wykonał dwa piękne cykle krajobrazowe – Z mazowieckiej ziemi i Dookoła mojej siedziby. W bogatym dorobku Józefa Rapackiego, jest szereg ogólnie znanych prac, jak choćby Wieża mariacka litografia z 1906 r., obrazy olejne Wisła pod Bielanami 1903 r., Krajobraz Olszanki 1913 r., Autoportret w ogrodzie 1924 r. i wiele innych.

W sierpniu bieżącego roku Muzeum Mazowsza Zachodniego zakupiło obraz Józefa Rapackiego pt; Nokturn – Kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena, 1918 r. Zakup obrazu „Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego” w ramach priorytetu „Kolekcje”.

Obraz przedstawia nocny pejzaż nizinny w porze roztopów. Na pierwszym planie, po prawej od osi pionowej kompozycji widzimy ciemną zadaszoną przydrożną kapliczkę z figurą św. Jana Nepomucena. Kapliczka stoi pomiędzy dwiema wysmukłymi topolami; w głębi po prawej widoczna brązowa chałupa. Lewą cześć kompozycji wypełniają szerokie rozlewiska z kępami wystających traw, skupionych głównie wokół topoli i kapliczki. Na horyzoncie majaczą zarysy drzew i krzewów. Ciemnoniebieskie rozgwieżdżone niebo dominuje nad krajobrazem nadając całej kompozycji szaroniebieską tonację. Obraz namalowany został bardzo realistycznie. Kompozycja oparta o wydłużony prostokąt, przecięta została poniżej osi środkowej prostą linią horyzontu, tę z kolei przecinają pionowe linie drzew i kapliczki. Tak rozplanowana kompozycja jest typowa dla mazowieckich pejzaży Józefa Rapackiego, w których akcentem pionowym pozostają najczęściej drzewa, zwykle brzozy typowe dla Mazowsza. Delikatna gradacja kolorów zastosowana przez artystę w sposób charakterystyczny oddaje klimat podmokłych terenów oraz unoszących się wieczornych mgieł.

Pejzaż powstał w 1918 r., gdy Józef Rapacki, znany i popularny pejzażysta zamieszkał w Olszance koło Puszczy Mariańskiej. Po raz pierwszy na rynku dzieł sztuki obraz pojawił się w Stanach Zjednoczonych w Dallas na aukcji 20 listopada 2008 r. w Heritage Galleries &Auctioneer. Rok później trafił do Domu Aukcyjnego Desa Unicum w Warszawie, prezentowany był również na wystawie pt; Rapacki ucieleśniony; obrazy, litografie, rysunki, fotografie, w Domu pracy Twórczej w Radziejowicach w 2010 r.