Pod koniec XIX i na początku XX w. Żyrardów był dobrze zorganizowanym i ciągle rozwijającym się ośrodkiem przemysłowym. Do wybuchu I wojny światowej fabryka wyrobów lnianych była największym zakładem włókienniczym w Królestwie Polskim, a na kontynencie europejskim nie było większego ośrodka przemysłowego produkującego wyroby z lnu. Zakłady zatrudniały ponad 8600 robotników, a majątek szacowano na sumę 27 mln rubli. Fabryka wydawała się dobrze „naoliwioną machiną”, której nikt i nic nie jest w stanie zatrzymać w pędzie ku doskonałości.

Sytuacja miasta i jego mieszkańców zmieniła się za sprawą tragicznych w skutkach wydarzeń z lipca 1915 r. Trwająca I wojna światowa odcisnęła piętno na fabryce. W noc z 16 na 17 lipca 1915 r. wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły najważniejsze oddziały fabryki w powietrze, zostawiając za sobą gruzy i spaloną ziemię. Dzieło rąk kilku pokoleń żyrardowskich robotników legło w gruzach. W ciężkich warunkach okupacji doprowadziło to do upadku gospodarczego w miecie, a dla tysięcy ludzi utrzymujących siebie i rodziny z pracy w fabryce oznaczało ciężkie czasy w perspektywie kilku najbliższych lat.

Po I wojnie światowej w 1919 r. zarządzanie zakładami żyrardowskimi przejęło państwo. Rozpoczęto proces odbudowy i modernizacji, dzięki czemu fabryka w ciągu kilku lat odzyskała 85% produkcji przedwojennej. W lipcu 1920 r. zatrudnionych było już ponad 2800 robotników i 130 urzędników, a trzy lata później w 1923 r. pracowało już blisko 5500 robotników.

Poniżej prezentujemy kilka ciekawych fotografii znajdujących się w zbiorach Muzeum i prezentujących zniszczenia i odbudowę fabryki po I wojnie światowej.

Opracowane na podstawie:

- Zwoliński K. „W przededniu i w okresie wojny światowej (1914 – 1918)” z „Żyrardów 1829 – 1945” PWN, Warszawa 1980 r.