CZAS „SOLIDARNOŚCI”, Plakaty z lat 1980 – 1989. październik – listopad 2011

Autorzy plakatów:
Monika Handke, Krystyna Janiszewska, Krzysztof Baran, Czesław Bielecki, Jan Bokiewicz, Andrzej Budek, Jerzy Janiszewski, Michał Jędrczak, Roman Kalarus, Piotr Młodożeniec, Leszek Nadstawny, Eugeniusz Skorwider, Jacek Staniszewski, Eugeniusz Get Stankiewicz


Narodziny „Solidarności” latem 1980 roku zapoczątkowały gruntowne przemiany nie tylko w życiu społecznym, politycznym, ale również i artystycznym. Twórcy z ogromną nadzieją włączyli się w budowanie przestrzeni wolności i niezależności, w zmagania o godność
i prawa człowieka. Ich dzieła wspomagały społeczeństwo w kształtowaniu nowych form odpowiedzialności za ojczyznę, komentowały sens dziejowych wydarzeń, wzbudzały nadzieję i wiarę na życie w sprawiedliwym, demokratycznym  kraju. Szczególna rola
w upowszechnianiu idei „Solidarności” przypadła grafikom - projektantom plakatów.
    Jerzy Janiszewski, młody artysta z Gdańska, stworzył znak graficzny nowopowstałego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Jego legendarne dzieło stało się rozpoznawalne na całym świecie. Kojarzy się z robotniczymi wystąpieniami z lat 1956, 1970, 1976, z maszerującymi i wspierającymi się nawzajem ludźmi walczącymi
o „wolność i chleb”.
    Druki „Solidarności” z lat 1980-1989 wyróżniają się prostotą, lapidarnością, celną metaforą, odręcznym liternictwem, wyrazistym znakiem. Mówią o godności, demokracji, wolności, sprawiedliwości. Powracano w nich do prawdziwych znaczeń wielu słów i spraw. Popularyzowały ideały, wartości i cele nowopowstałego Związku. Przypominały
o wydarzeniach i faktach historycznych ukrywanych i fałszowanych przez komunistyczne władze, stały się szczególnym kalendarzem polskich powstań, zrywów patriotycznych
i społecznych.
    Po 13 grudnia 1981 roku odzwierciedlały dramatyzm i tragizm bolesnych dni stanu wojennego i późniejszych. Stanowiły istotny element walki społeczeństwa z komunistyczną władzą, były wyrazem buntu i oporu. Świadczyły o tym, że „Solidarność” żyje, istnieje. Ikonografia większości z nich wywodzi się z istniejących w powszechnej świadomości znaków i symboli, których rodowód sięga tradycji polskich zrywów powstańczych
i niepodległościowych. Obok krzyża – znaku wiary, śmierci męczeńskiej, wspólnego żalu, kotwicy – znaku nadziei, orła, flagi biało-czerwonej zaczęły pojawiać się więzienne cele, kraty, czarne okulary, czołgi, zomowcy. Drukowano je na powielaczach i sitach
w podziemnych drukarniach, prywatnych mieszkaniach, pracowniach artystów.
    Plakaty „Solidarności” stały się istotnym dokumentem tamtego czasu, obszarem sztuki interesująco i emocjonalnie mówiącej o człowieku, o prawdzie i dobru. Nadal przykuwają uwagę, budzą refleksje nad porządkiem świata.
tekst; Jerzy Brukwicki, Galeria Krytyków Pokaz
Plakaty z kolekcji Danuty i Jerzego Brukwickich
kurator wystawy, Bogusław Nietrzebka